Destek

Sıkça Sorulan Sorular

“Organik” kelimesi günlük kullanımda geniş bir anlam yelpazesine sahiptir ve hem bilimsel hem de hukuki bağlamlarda farklı şekillerde tanımlanır. Organik kimya, organik tarım, organik ürün, organik sertifikası ve organik kozmetik gibi birçok alt kategori içinde kullanılır. Bu nedenle kelimeyi doğru anlamak için bağlamı dikkate almak önemlidir.
“Organik”, bazı dillerde ekolojik, biyolojik veya bio gibi ifadelerle eş anlamlı olarak kullanılabilir.
Yaygın kısaltmalar:

Org
Eko
Biyo / Bio

Bilimsel Anlamı
Bilimsel açıdan “organik”, karbon temelli bileşikleri inceleyen organik kimya alanına işaret eder. Buradaki kullanım, tarımsal veya gıdaya ilişkin “organik” kavramından tamamen farklıdır ve yalnızca kimya disiplininin bir terminolojisidir.
Gündelik ve Üretim Bağlamındaki Anlamı
Üretim süreçlerinde “organik” ifadesi; gıdanın veya ürünün belirli tarım, işleme ve sertifikasyon kurallarına uygun üretildiğini belirtmek için kullanılır. Burada önemli olan, ürünün ilgili organik tarım mevzuatına uygun olarak üretilmiş ve yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından sertifikalandırılmış olmasıdır.
“Organik” kelimesi, tek başına veya sertifikasız şekilde kullanıldığında hukuki anlam taşımaz; yalnızca sertifikalı ürünler için kullanılabilir.
Peki Organik Ürün Nedir?
Organik ürün;
Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarım Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiş esaslara uygun olarak üretilen, işlenen ve paketlenen; ham, yarı mamul veya mamul haldeki yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından sertifikalandırılmış üründür.
Bu tanım şunları kapsar:

Üretim sürecinin tohumdan hasada kadar kontrol altında olması,
İşleme ve ambalajlama adımlarının organik tarım kurallarına uygun yürütülmesi,
Nihai ürünün bir organik sertifikasına sahip olması.

Organik Ürün Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
❌“Organik üründe hiçbir kimyasal yoktur.”
→ Mevzuata göre organik üretimde belirli girdiler yasakken, bazı doğal kaynaklı girdilere izin verilebilir. “Hiçbir kimyasal yoktur” ifadesi doğru ve hukuken kullanılabilir değildir.
❌“Organik ürün sağlığa mutlaka daha faydalıdır.”
→ Bu ifade sağlık beyanı niteliği taşıdığı için yasaktır. Organik ürün, yalnızca üretim yöntemini tanımlar; sağlık iddiası içermez.
❌“Organik ürünler ilaçsızdır.”
→ Sertifikalı organik tarımda bazı bitkisel veya biyoteknik yöntemler kullanılabilir; “hiçbir uygulama yoktur” demek doğru değildir.
Güvenilir Bir Ürünün Organik Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Sertifika numarası
Yetkili sertifikasyon kuruluşunun adı
Organik ürün logosu
Mevzuata uygun etiket bilgileri

Bu bilgiler olmadan bir ürünün organik olduğu iddia edilemez.
Sonuç
Organik ürün;

Belirli tarımsal yöntemlerle üretilmiş,
Sertifikalandırılmış,
Mevzuata uygun şekilde kontrol edilmiş ürünleri ifade eder.

“Organik” kelimesi tek başına sağlık, tedavi, üstünlük, kimyasallardan tamamen arındırılmış olma gibi anlamlar taşımaz; yalnızca üretim yöntemine ilişkin bir nitelendirmedir.

ORGANİK ÜRÜNLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Organik Ürünlerin Özellikleri Nelerdir?
Organik ürünler, belirli bir üretim ve denetim sistemi içerisinde elde edilen, Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarım Yönetmeliği hükümlerine göre sertifikalandırılmış ürünleri ifade eder. Organik bir ürünün “organik” olarak adlandırılabilmesi için, üretimden işleme ve paketlemeye kadar tüm aşamalarının kontrollü, belgeli ve izlenebilir olması gerekir.
Organik ürünler, yalnızca doğal veya katkısız oldukları için değil; yasal olarak tanımlanmış üretim standartlarına uydukları ve yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından sertifikalandırıldıkları için “organik ürün” statüsüne sahip olurlar.

Organik Ürünlerin Temel Özellikleri
1. Sertifikalı Olması
Organik ürünler, yetkilendirilmiş kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tarafından denetlenir ve sertifikalandırılır.
Sertifikasız hiçbir ürün “organik” olarak nitelendirilemez.
2. İzlenebilirlik Sistemine Sahip Olması
Organik tarımda tüm süreçler kayıt altına alınır:

Tohum seçimi
Üretim teknikleri
İşleme adımları
Ambalajlama
Depolama

Bu bilgiler geriye dönük olarak takip edilebilir olmalıdır.
3. Organik Tarım Esaslarına Uygun Üretim
Organik ürünler, Organik Tarım Yönetmeliği’nin belirlediği kurallar çerçevesinde üretilir. Bunlar arasında:

Belirli sentetik gübre ve pestisitlerin kullanılmaması,
Genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) kullanılmaması,
Organik tarımda izin verilen girdilerin kullanılmasına ilişkin sınırlamalar,
Toprak, su ve çevre koruma ilkeleri

gibi hükümler yer alır.
4. Çevreye Duyarlı Üretim Yaklaşımı
Organik üretimde amaç;

Toprak verimliliğinin korunması,
Ekosistemin dengesinin sürdürülmesi,
Biyoçeşitliliğin devamlılığı

gibi çevresel faktörlerin gözetilmesidir.
Bu ifade, “%100 uyumlu olmalı” gibi iddialardan farklıdır; hukuken geçerli olan çevresel prensipleri tanımlar.
5. Üretimde İzin Verilen Girdilerin Kullanılması
Organik tarımda bazı girdiler tamamen yasakken, bazı girdilere sınırlı şekilde izin verilebilir.
Dolayısıyla:
❌ “Organik ürün hiçbir kimyasal içermez” ifadesi doğru değildir.
✔ Doğru ifade:
Organik tarımda, mevzuatın izin verdiği girdiler kullanılabilir; izin verilmeyen sentetik girdiler kullanılmaz.
6. Organik Olmayan Ürünlerden Farkı
“Doğal”, “köy ürünü”, “katkısız”, “hormonsuz” gibi pazarlama ifadeleri bir ürünün “organik” olduğunu göstermez.
Bir ürünün organik sayılabilmesi için:

Organik tarım kurallarına uygun üretilmiş olması,
Yetkili kuruluş tarafından sertifikalandırılmış olması,
Etiketinde organik sertifika bilgisi ve logo bulunması

zorunludur.

Özetle
Organik ürün;

Organik tarım standartlarına uygun biçimde üretilmiş,
Tüm aşamaları kayıt ve kontrol altında yürütülmüş,
Yetkilendirilmiş kuruluş tarafından sertifikalandırılmış,
Mevzuata uygun olarak etiketlenmiş

üründür.
Her doğal, katkısız veya “köy ürünü” organik değildir; organik olmanın hukuki karşılığı yalnızca sertifika ve denetim ile mümkündür.

ORGANİK ÜRÜN NASIL ÜRETİLİR?

Organik Ürün Nasıl Üretilir?
Organik tarım, 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarım Yönetmeliği çerçevesinde yürütülen, belirli kurallara ve kontrol mekanizmalarına bağlı bir üretim sistemidir. Bir ürünün “organik” olarak tanımlanabilmesi için üretimden işleme ve paketlemeye kadar tüm aşamaların kontrollü, kayıtlı, izlenebilir ve sertifikalı olması gerekir.
Organik üretimin temel unsurlarından biri toprak yönetimi ve üretim alanının kontrolüdür.

⭐ 1. Kimyasal Girdilerin Kullanımına İlişkin Kurallar
Organik tarımda:

Mevzuatta izin verilmeyen sentetik gübreler kullanılmaz.
Yönetmelikte izin verilmeyen sentetik pestisitler, herbisitler ve fungisitler uygulanamaz.
Kullanılan her girdi, organik tarım için izin verilmiş girdiler listesinde bulunmalıdır.

❗“Hiçbir kimyasal kullanılmaz” ifadesi doğru değildir.
Organik tarımda izin verilen doğal/organomineral girdiler kullanılabilir.
⭐ 2. Toprağın ve Alanın Kontrolü
Organik üretime başlamadan önce:

Toprak ve su analizleri yapılır, kalıntı maddeler kontrol edilir.
Üretim alanının geçmiş kullanımına ilişkin kayıtlar incelenir.
Gerekli durumlarda geçiş süreci başlar (genellikle 2–3 yıl).

Toprağın fiziksel, biyolojik ve kimyasal yapısının korunması organik üretimin temel ilkesidir.
⭐ 3. Ekosistem ve Biyoçeşitliliğin Korunması
Organik tarımda amaç:

Toprak verimliliğini ilgilendiren doğal döngülerin korunması,
Yerel biyoçeşitliliğin desteklenmesi,
Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır.

Bu yaklaşım, yüzde 100 uyumluluk gibi iddialar içermez; mevzuatın çevre koruma ilkeleri çerçevesinde yürütülür.
⭐ 4. Hayvansal Ürünlerde Organik Üretim
Organik gıda, et, yumurta, balık ve süt ürünlerinin üretimi, Yönetmelik’te yer alan hayvansal üretim kurallarına göre yapılır:

Hayvan beslemesinde organik yemler kullanılır.
GDO’lu yemlere izin verilmez.
Hayvan refahı koşulları mevzuata uygun olmalıdır.
Antibiyotik ve veteriner müdahaleleri, sadece mevzuatın izin verdiği durumlarda ve kayıt altına alınarak yapılabilir.
(Burada “hiç verilmez” denemez; hukuken yanlış olur.)

⭐ 5. Gübreleme ve Kompost Kullanımı
Organik üretimde:

Yönetmelik tarafından izin verilen organik gübreler kullanılabilir.
Çiftlik gübresi, gerekli hijyen koşullarını sağlayacak şekilde işlenmiş olmalıdır.
Kompost hazırlanabilir; kompostun içeriği mevzuata uygun olmalıdır.

Kompost için şu kesin kurallar vardır:

Hayvansal yan ürünlerin kullanımına dair mevzuat hükümleri geçerlidir.
Organik tarımda kullanılacak kompostta neyin bulunup bulunmayacağı yönetmelikle belirlenmiştir;
“yumurta kabuğu asla kullanılmaz” şeklindeki genelleme doğru değildir.
→ Kullanılabilirlik, hijyen ve mevzuata uygunluk kriterleriyle belirlenir.

⭐ 6. Çiftçinin Yetkinliği ve Eğitim
Organik üretim yapacak kişiler:

Organik tarım esasları konusunda eğitim alır.
İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri tarafından verilen bilgilendirme faaliyetlerinden yararlanabilir.

Organik tarım kontrolörü olmak için:

Veteriner hekim, gıda mühendisi, ziraat mühendisi veya su ürünleri mühendisi gibi alanlarda uzmanlık gerekir.

Kontrolörler, yetkilendirilmiş kuruluşlarda görev yapar ve denetim süreçlerini yürütür.
⭐ 7. Doğal Alanlardan Toplama (Yabani Toplama)
Doğadan toplanan bitkilerin organik ürün olarak pazarlanabilmesi için:

Toplama alanına en az üç yıl boyunca yasaklı sentetik girdiler uygulanmamış olmalıdır.
Alanın çevresel şartları yönetmelikle uyumlu olmalıdır.
Yangın, kirleticiler, sanayi etkisi gibi faktörler kontrol edilir.
Toplanacak türlerin sürdürülebilirliğini tehdit etmeyecek yöntemler kullanılır.

Bu süreç de sertifikasyon ve denetim ile yürütülür.
⭐ 8. Tohum ve Fide Kullanımı
Organik tarımda:

Organik sertifikalı tohum ve fide tercih edilir.
Bulunamadığı durumlarda, izin verilen koşullarda geçiş süreci tohumu veya standart tohum kullanılabilir.
GDO’lu tohum kesinlikle yasaktır.

⭐ 9. Zararlı Yönetimi
Organik tarımda zararlılarla mücadele için:

Önleyici kültürel yöntemler,
Biyoteknik mücadele,
Yönetmelikte izin verilen girdiler

kullanılabilir.
“Doğal karışımlar birebirdir” şeklinde etkisi ispatlanmamış iddialar mevzuata uygun değildir; bu nedenle çıkarılmıştır.
⭐ 10. Sürekli Denetim
Organik ürünler:

Üretim boyunca,
Hasat sonrası işlemlerde,
İşleme ve paketleme aşamalarında,
Pazara sunulmadan önce

yetkilendirilmiş kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tarafından periyodik olarak denetlenir.
Organik ürünün organik olup olmadığı, yalnızca sertifika ve etiket üzerinden anlaşılabilir.

Özetle
Organik ürün üretimi:

Yönetmeliğe uygun girdilerin kullanılmasını,
Toprak ve alan kontrollerini,
Ekosistem dengesi gözetilerek üretim yapılmasını,
Hayvansal ve bitkisel üretimin sertifikalı süreçlerle yürütülmesini,
Çiftçi ve kontrolörlerin eğitimli olmasını,
Süreçlerin tamamen kayıtlı ve denetlenebilir olmasını

gerektirir.
Her doğal veya katkısız ürün organik değildir; organik olmanın tek kriteri sertifikasyon ve sürekli denetimdir.

YERLİ TOHUM, HİBRİT TOHUM VE GDO'LU TOHUM FARKI NEDİR?

Yerli Tohum, Hibrit Tohum ve GDO’lu Tohum Arasındaki Fark Nedir?
Türkiye’de tohumculuk;
5553 sayılı Tohumculuk Kanunu, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Yönetmeliği, Biyogüvenlik Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde düzenlenir.
Bu nedenle tohum türleri tanımlanırken teknik ve hukuki ayrımların doğru yapılması önemlidir.
1. Yerli Tohum (Ata Tohumu / Geleneksel Çeşitler)
Yerli tohum;

Uzun yıllardır aynı bölgede yetiştirilen,
Geleneksel yöntemlerle nesilden nesile aktarılan,
Üreticiler tarafından korunmuş bitki çeşitlerini ifade eder.

Yerli tohumlar genellikle “ata tohumu” olarak adlandırılır. Bu tohumlar:
✔ Bitkinin kendi doğal biyolojik süreçleriyle çoğalır.
✔ Genetik yapısı laboratuvar ortamında değiştirilmemiştir.
✔ Ancak doğal mutasyon veya çevresel adaptasyonlar zamanla çeşitlilik oluşturabilir.
Önemli Not:
“Yerli tohum = GDO’suz tohumdur” doğru olsa da, “yerli tohum genetik olarak hiç değişmemiştir” demek doğru değildir; tüm canlılarda doğal genetik değişimler zaman içinde meydana gelebilir.
2. Hibrit Tohum
Hibrit tohum;

Aynı tür içinde yer alan iki farklı bitki hattının kontrollü şekilde çaprazlanmasıyla elde edilir.
Bu tamamen doğal biyolojik süreçlerin kontrollü uygulanmasıdır.
Laboratuvarda genetik düzeyde müdahale yapılmaz.

Hibrit tohumların özellikleri:
✔ Yüksek verim, dayanıklılık veya belirli tarımsal özellikler için seçilebilir.
✔ Bir sonraki nesilde aynı özellikleri aynı oranda tekrar etmezler; bu nedenle çiftçiler tohumluk olarak genelde yeniden alım yapar.
✔GDO ile karıştırılmamalıdır. Hibrit tohum, genetik mühendisliği ürünü değildir.
3. GDO’lu Tohum (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar)
GDO’lu tohum;

Bir bitkinin genetik yapısına, laboratuvar ortamında doğada kendi kendine gerçekleşmeyecek bir gen aktarımının veya düzenlemesinin yapıldığı organizmalardır.
GDO, biyoteknolojik bir müdahale ile elde edilir.

Özellikleri:
✔ Bitkiye belirli bir özellik kazandırmak amacıyla (örn. böceğe dayanıklılık, herbisit toleransı) genetik müdahale yapılır.
✔ Türkiye’de GDO’lu tohum üretimi ve ekimi yasaktır.
✔ Yalnızca bazı GDO’lu yem çeşitlerinin ithalatı, belirli koşullarda ve Biyogüvenlik Kurulu izniyle mümkündür.
Önemli Not:
“GDO’lu tohum laboratuvarda üretilir” ifadesi tek başına eksiktir; GDO’nun ayırt edici özelliği genetik modifikasyon işlemidir, üretim şekli değil.

ORGANİK OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR?

Uluslararası sertifikasyon kuruluşları, üretimin başından sonuna kadar denetim ve araştırmalar yaparak ürünü organik olduğunu belirten bir sertifikayla belgelendiriyorlar. Tüketici ürünü alırken dikkat etmesi gereken nokta, ürünün denetleme kurumlarının verdiği “organik” ibareli ve sertifika numarası yazılı bir etikete sahip olmasıdır. Sertifikası bulunmayan ya da daha özetle Türkiye Cumhuriyeti’nin onayı olmayan ürünlerin organik, biyolojik, ekolojik ifadeleriylekamuoyunu kandıran bir biçimde piyasaya sürülmesi kanunen kesinlikle yasaktır, yasaklanmıştır. Ayrıca yukarıda bahsedilen bir dizi laboratuvar analiz ve testleriyle de uzman kişiler organik ürünleri tespit edebilirler.

TÜRKİYE'DE ORGANİK OLARAK YETİŞEN ÜRÜNLER NELERDİR?

Türkiye’de Organik Olarak Üretilebilen Ürünler Nelerdir?
Türkiye’de organik tarım, Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarım Yönetmeliği kapsamında yürütülür. Bu mevzuata göre, uygun üretim alanlarında ve sertifikasyon süreçleri tamamlandığında birçok ürün organik statüde üretilebilir.
Organik ürünler, üretim türüne göre genel olarak dört ana kategori altında sınıflandırılır:
1. Bitkisel Ürünler
Türkiye’nin iklim çeşitliliği nedeniyle birçok bitkisel ürün, organik tarım esaslarına uygun olarak yetiştirilebilir. Bu ürünler arasında:

Yaş sebze ve meyveler
Kurutulmuş meyveler
Baharatlar
Bakliyat çeşitleri (nohut, fasulye, mercimek vb.)
Hububat ürünleri (buğday, arpa, yulaf vb.)
Tıbbi ve aromatik bitkiler

yer alabilir.
Bu ürünlerin “organik” olarak adlandırılabilmesi için sertifikalandırma sürecinin tamamlanmış olması gerekir.
2. Hayvansal Ürünler
Hayvansal üretimde organik statü, hayvan refahı, yemleme, yetiştirme koşulları ve denetim süreçlerine bağlıdır.
Organik olarak üretilebilen hayvansal ürün grupları:

Et ürünleri
Süt ve süt ürünleri
Bal
Yumurta

yer alabilir.
(“Yağlar” hayvansal değil bitkisel işlenmiş ürün kategorisine geçtiği için listeden ayrıldı.)
3. İşlenmiş Organik Ürünler
Organik tarım mevzuatına göre; organik ham maddelerden, izin verilen katkı ve işlemlerle elde edilen ürünler bu gruba girer.
Bu ürünler arasında:

Un ve unlu mamuller
Zeytinyağı ve diğer bitkisel yağlar
Dondurulmuş ürünler
Reçel ve pekmez türleri

gibi çeşitli ürünler bulunabilir.
4. Organik İçecekler
Organik içecekler, organik sertifikalı ham maddelerden ve izin verilen işleme yöntemleriyle üretilir. Bu kategoriye:

Meyve suları
Bitkisel içecekler
Gül suyu
(Uygun koşullarda üretilen) fermente içecekler

girebilir.
(Şarap gibi alkollü fermentasyon içeren içeceklerde organik sertifikasyon mümkündür ancak her üretici için geçerli değildir.)
Özetle
Türkiye’de organik tarım kapsamında:

Birçok sebze, meyve, tahıl ve bakliyat,
Uygun koşullarda hayvansal ürünler,
Organik ham maddeye dayalı işlenmiş gıdalar,
Organik içecek çeşitleri

sertifikalandırılarak organik ürün olarak üretilebilir.
Bir ürünün organik sayılabilmesi için sertifikasyon ve denetim zorunludur; ürünün kategorisi tek başına organik olduğunu göstermez.

BAHARAT KİLO ALDIRIR MI?

Baharat Kilo Aldırır mı?
Baharat; çeşitli bitkilerin tohum, kök, kabuk, yaprak, çiçek veya meyve kısımlarının kurutulması, öğütülmesi veya parçalanmasıyla elde edilen ve gıdalara koku, renk ve lezzet katmak amacıyla kullanılan doğal bileşiklere verilen genel addır.
Baharatlar, mutfak kültüründe yiyeceklere aroma katmak için kullanılır ve çok düşük miktarlarda tüketildikleri için günlük enerji alımına anlamlı bir katkı sağlamazlar. Bu nedenle baharat tüketiminin tek başına kilo alımına neden olduğunu söylemek doğru değildir.
Kilo alımı veya kilo kontrolü; beslenme düzeni, porsiyon miktarı, günlük enerji alımı, yaşam tarzı ve fiziksel aktivite gibi birçok faktörün bir arada değerlendirilmesi ile ilişkilidir.
Baharatların kullanım amaçları şunlardır:

Yemeklere tat ve aroma kazandırmak
Yöresel ve kültürel tariflerde lezzeti belirlemek
Renk ve koku açısından zenginlik sağlamak

Bu işlevler gıda mevzuatına uygun açıklamalardır ve sağlık iddiası içermez.
Baharatlar Zayıflatır mı?
Hayır.
Baharatların tek başına kilo verme, yağ yakma, metabolizma hızlandırma, iştah kapatma veya zayıflatma etkisi vardır demek mevzuata aykırıdır ve bilimsel olarak da genelleyici değildir.
Baharat tüketimi; beslenme programının bir parçası olarak tercih edilebilir ancak herhangi bir tedavi, zayıflama veya sağlık etkisi amacıyla kullanılmaz.
Farklı Baharat Çeşitleri
Aşağıdaki liste, yemeklerde yaygın olarak kullanılan baharat türlerini içerir.
Bu ürünler hakkında “yağ yakar”, “zayıflatır”, “metabolizmayı hızlandırır” gibi ifadeler kullanılmaz.

Tarçın
Kimyon
Kekik
Kırmızı biber
Karabiber
Karanfil
Biberiye
Hardal tohumu
Zencefil
Zerdeçal
Kakule
Çemen otu
Mercanköşk

Bu baharatlar yalnızca aroma ve lezzet açısından tercih edilen gıda bileşenleridir.